.
เข้าสู่วันที่ 10 ของเดือนรอมฎอนแล้ว! แม้อากาศในปาตานีและพื้นที่ชายแดนใต้จะร้อนระอุ แต่หัวใจของผู้ศรัทธากลับเต็มไปด้วยความอบอุ่นจากการประกอบศาสนกิจ ไม่ว่าจะเป็นการถือศีลอด การอ่านอัลกุรอาน การละหมาดตะรอเวี๊ยะ (ละหมาดเฉพาะในเดือนรอมฎอน) และคืนที่พิเศษที่สุดในเดือนรอมฎอนคือ คืนลัยละตุลก็อดรฺ (Lailatul Qadr) หรือ คืนพันเดือน(พันทิวาราตรี) ซึ่งเป็นคืนที่ประเสริฐกว่าการทำอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดี) เป็นเวลาหนึ่งพันเดือน (ประมาณ 83 ปี) ตามที่กล่าวไว้ในอัลกุรอาน (ซูเราะห์ อัลก็อดรฺ 97:3) ตลอดจนการทำความดีต่าง ๆ บรรยากาศก่อนละศีลอดเต็มไปด้วยกลิ่นหอมของอาหารที่เตรียมพร้อมอยู่ทั่วทุกมุมเมือง
เคยสงสัยกันไหมว่าทำไมชาวมลายูในพื้นที่ปาตานีเรียกการถือศีลอดว่า “ปูวาซอ” (Puasa) ในขณะที่มุสลิมในพื้นที่อื่นของไทยใช้คำว่า “บวช”? วันนี้เราจะมาหาคำตอบเกี่ยวกับรากศัพท์ของทั้งสองคำนี้
.
ความหมายของการถือศีลอดตามราชบัณฑิตยสภา
การถือศีลอดหมายถึงการงดเว้นจากการกิน การดื่ม การมีเพศสัมพันธ์ และการกระทำอันไม่เหมาะสม เช่น การพูดเท็จ การใช้คำหยาบ การส่งเสียงดัง และการละเมิดศีลธรรมอื่น ๆ โดยเริ่มตั้งแต่เวลารุ่งอรุณจนกระทั่งตะวันลับขอบฟ้า แนวคิดของการถือศีลอดนี้เป็นการฝึกฝนตนเองให้มีความสำรวมจากสิ่งชั่วร้าย หรือที่เรียกว่า “เศาม์” “ศิยาม” (Sawm หรือ Siyam) ในภาษาอาหรับ
.
รากศัพท์ของ “ปูวาซอ” (Puasa)
M. Jadul Maula นักวิชาการจากยอกยาการ์ตา อธิบายว่าคำว่า “ปูวาซอ” มีรากศัพท์มาจากภาษาสันสกฤต คือ “อุปวาสะ” (Upawasa) ซึ่งหมายถึง “พิธีกรรมเพื่อเข้าใกล้พระเจ้า” ภาษาสันสกฤตเป็นภาษาวรรณกรรมของศาสนาฮินดูที่มีต้นกำเนิดจากเอเชียใต้ และเคยแพร่หลายในหมู่เกาะชวา-มลายูก่อนการเข้ามาของศาสนาอิสลาม
คำว่า “อุปวาสะ” (Upawasa) เกิดจากการรวมกันของสองคำ คือ
“อุป” (Upa) หมายถึง “ใกล้” หรือ “การเข้าใกล้”
“วาสะ” (Vasa หรือ Wasa) หมายถึง “ผู้ทรงอำนาจสูงสุด” หรือ “ผู้ยิ่งใหญ่”
.
ดังนั้น “อุปวาสะ” จึงหมายถึง “การกระทำที่มีเป้าหมายเพื่อเข้าใกล้พระเจ้า” และถูกดัดแปลงมาเป็น “ปูวาซอ” หรือ “Puasa” ในภาษามลายู
.
ที่มาของคำว่า “บวช”
คำว่า “บวช” มีความเกี่ยวข้องกับภาษาบาลีและสันสกฤต โดยมีความเชื่อมโยงกับคำว่า “ปวชฺ” ในภาษาบาลี ซึ่งหมายถึง “การออกจากเรือน” หรือ “การเข้าสู่สมณเพศ” ในขณะที่ภาษาเขมรเก่ามีคำว่า បោស៑ (โปสฺ) หรือ ប្វាស៑ (ปฺวาสฺ) ซึ่งมีรากศัพท์จากคำว่า “ปพฺพชฺชา” ในบาลี และ “ปฺรวฺรชฺ” ในสันสกฤต ซึ่งหมายถึง “การออกไป” หรือ “การละทิ้งชีวิตทางโลกเพื่อแสวงหาธรรม” ซึ่งเป็นแนวคิดหลักของศาสนาพุทธ
.
ความแตกต่างระหว่างการถือศีลอดในอิสลามและแนวคิดดั้งเดิม
Dr. Budi Handrianto นักวิจัยด้านอิสลามศึกษา ระบุในหนังสือ Puasa Ibadah Kaya Makna (2007) ว่า แม้คำว่า “ปูวาซอ” (Puasa) จะมีรากศัพท์มาจากภาษาสันสกฤต แต่แนวคิดของการถือศีลอดในอิสลามมีความแตกต่างจากแนวคิดดั้งเดิมโดยสิ้นเชิง
ในอิสลาม การถือศีลอดไม่ได้เป็นเพียงการอดอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นการปฏิบัติที่มุ่งเสริมสร้างความตระหนักรู้ถึงพระเจ้า (ตักวา) และเป็นหนึ่งในเสาหลักของศาสนาอิสลามที่มุสลิมทั่วโลกต้องปฏิบัติ โดยมีข้อกำหนดและแนวทางที่ชัดเจนต่างจากการถือศีลอดในแนวคิดอื่น ๆ
.
แล้วเราล่ะ? “ปูวาซอ” หรือ “บวช” อย่างสมบูรณ์แล้วหรือยัง?
เดือนรอมฎอนอันประเสริฐกำลังผ่านไปอย่างรวดเร็ว เราได้ใช้โอกาสนี้ให้คุ้มค่าหรือยัง? การถือศีลอดไม่ใช่เพียงการละเว้นจากอาหารและเครื่องดื่ม แต่คือการขัดเกลาตนเองให้ใกล้ชิดกับพระเจ้ายิ่งขึ้น ด้วยการทำความดี มีเมตตา และให้อภัยซึ่งกันและกัน ขอให้รอมฎอนนี้เป็นเดือนแห่งบารอกัตและความสงบสุขสำหรับทุกคน และขอให้เราทุกคนใช้ช่วงเวลาที่เหลือให้คุ้มค่า เติมเต็มหัวใจด้วยศรัทธาและความดีงาม