จตุรนต์ เอี่ยมโสภา หลานตาของ ฮัจยีสุหลง โต๊ะมีนา ผู้นำจิตวิญญาณจังหวัดชายแดนใต้ เปิดเผยว่า เนื่องจากตนทำงานเป็นเลขานุการของคุณลุง (เด่น โต๊ะมีนา) ทำให้ได้สัมผัสกับชีวิตของอาจารย์ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ ในหลายวาระด้วยกัน และรู้จักอาจารย์มาก่อนในฐานะที่อาจารย์เป็นที่ปรึกษาบ้านพิษณุโลก
พอมาถึงปี 2543 ก็มีโอกาสได้เจอกันที่สภาผู้แทนราษฎรช่วงที่อาจารย์ไกรศักดิ์เป็นสมาชิกวุฒิสภา (2543-2549) ร่วมรุ่นกับคุณลุง (เด่น โต๊ะมีนา)
โดยอาจารย์มักจะพูดคำขอโทษตั้งแต่เจอกันครั้งแรกว่า “พี่เด่น ผมขอโทษ” เจอผมก็จะพูดว่า “บอย ผมขอโทษ” เจอหมอ (แพทย์หญิงเพชรดาว โต๊ะมีนา) ก็จะพูดว่า “คุณหมอ ผมขอโทษ” ทุกครั้งหลังจากที่ท่านพูดคำนี้จบก็จะเดินจากเราไป
ผมได้เพียงแต่เก็บความงงในคำขอโทษของอาจารย์มานานหลายปี จนกระทั่งเราเริ่มสนิทกัน
วันหนึ่งเมื่อผมมีโอกาสจึงถามอาจารย์ว่า “ทำไมอาจารย์ชอบพูดคำขอโทษกับครอบครัวผม”
อาจารย์ตอบกลับมาว่า “ก็ครอบครัวผมไปฆ่าพ่อของพี่เด่น ฆ่าคุณปู่ของหมอจอย และฆ่าคุณตาของบอยไง” (หมายถึงอาจารย์ฮัจยีสุหลง โต๊ะมีนา ซึ่งเป็นบิดาของเด่น โต๊ะมีนา เป็นปู่ของแพทย์หญิงเพชรดาว โต๊ะมีนา และเป็นตาของจตุรนต์ เอี่ยมโสภา)
ผมเลยตอบไปว่า “แล้วอาจารย์เกี่ยวอะไรกับเรื่องนี้” อาจารย์ก็สวนกลับมาว่า “คุณไม่รู้หรือว่า พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนท์ คือ ลุงเขยของผมเอง” (ฮัจยีสุหลง โต๊ะมีนา ถูกอุ้มฆ่าในสมัยที่พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนท์ เป็นอธิบดีตำรวจ)
และทุกครั้งที่มีเวลาเจอกัน อาจารย์ก็มักจะคุยแต่เรื่อง “ครอบครัวผมไปทำร้ายคนจังหวัดชายแดนใต้ไว้มาก ถ้าครอบครัวผมไม่รังแกเขาตอนนี้พื้นที่จังหวัดชายแดนใต้ก็ไม่เกิดเรื่องแบบนี้ ถ้าไม่ไปฆ่าพ่อของพี่เด่น (เด่น โต๊ะมีนา) จังหวัดชายแดนใต้คงไม่เกิดเหตุการณ์แบบนี้” ความหมายนัยยะที่อาจารย์พูดถึงจังหวัดชายแดนใต้ก็จะประมาณนี้
นอกจากนั้นยังพูดถึงเรื่องสิ่งแวดล้อมด้วย ครั้งหนึ่งผมไปรับอาจารย์จากหาดใหญ่มายะลา ระหว่างทางอาจารย์ให้พาไปดูสถานที่สร้างโรงไฟฟ้า และยังบ่นว่า “ดูสิที่มันยังสวยอยู่เลย จะสร้างทำไม ถ้าสร้างแล้วชาวบ้านจะอยู่อย่างไร”
ซึ่งผมเชื่อว่าในบริบทปาตานีเรามองอาจารย์ในมุมที่เราเห็น ผมเชื่อว่าฅนที่ได้สัมผัสอาจารย์จริงจะมองได้หลายมุมมาก สิ่งที่ครอบคลุมที่สุดที่ในหนังสือเล่มนี้ (หนังสือ “ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ ชีวิต-มุมอง-ความคิด) ในส่วนที่อาจารย์สุลักษณ์ ศิวรักษ์ หรือ ส.ศิวรักษ์ เขียนไว้ว่า “ตัวตนของอาจารย์ไกรศักดิ์ ใครสัมผัสได้มุมไหน ก็จะเห็นมุมนั้น ซึ่งเราจะไม่สามารถสัมผัสได้ในทุกมิติ”
ในส่วนที่ผมรู้สึกประทับใจต่อตัวอาจารย์มีอยู่สองเรื่องสองเหตุการณ์ด้วยกัน เรื่องแรก คือ เรื่องการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างเหตุการณ์สังหารหมู่ที่มัสยิดกรือเซะเมื่อวันที่วันที่ 28 เม.ย.2547 และเหตุการณ์สังหารนักฟุตบอล อ.สะบ้าย้อย ยกทีม ที่เกิดในวันเดือนปีเดียวกัน อาจารย์มักจะเอาภาพให้ดู อาจารย์พูดเยอะมาก แต่ผมไม่สามารถเล่าให้ฟังตรงนี้ได้
เรื่องที่สอง คือ หลังเกิดเหตุการณ์สังหารหมู่ที่หน้า สภ.ตากใบ (25 ต.ค.2547) วันรุ่งขึ้นอาจารย์ได้โทรหาลุงเด่น (เด่น โต๊ะมีนา ส.ว.ปัตตานี) โทรหา ส.ว.ในกลุ่ม จะมีพี่หมอนิรันดร์ (นพ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ ส.ว.อุบลราชธานี) มีพลตำรวจเอกประทิน สันติประภพ (ส.ว.กรุงเทพฯ) มีอาจารย์ฟัคครุดดีน บอตอ (ส.ว.นราธิวาส) มีพันตำรวจเอกไพจิตร ศรีคงคา (ส.ว.สงขลา) และมีบุญญา หลีเหลด (ส.ว.สงขลา) รวมประมาณ 10 ท่าน
หลังจากนั้นก็รีบขึ้นเครื่องบินตั้งแต่เช้าและรีบเข้าไปในค่ายอิงคยุทธบริหาร (อ.หนองจิก จ.ปัตตานี) อาจารย์และทีมมาในนามคณะสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) แต่ไม่ได้มาในนามคณะกรรมาธิการ
เดินทางลงมาเพื่อมาดูข้อเท็จจริง อาจารย์เป็นฅนถ่ายรูปแต่ละช็อตด้วยตัวเองจนมีปัญหากับเจ้าหน้าที่ทหารที่คุมอยู่บริเวณนั้น
เขาชี้หน้าอาจารย์แล้วบอกว่า “คุณห้ามถ่าย” อาจารย์ก็บอกไปว่า “ผมเป็น ส.ว.” ทางนู้นก็ตอบมาทันทีว่า “ผมไม่สนใจว่าคุณเป็นใคร ผมได้รับคำสั่งมาห้ามใครถ่าย” แต่อาจารย์ก็ไม่สนใจ และถ่ายเก็บข้อมูลต่อ
ต่อมาอาจารย์ได้นำภาพที่ถ่ายเก็บไว้ไปเปิดในสภา ซึ่งตอนนั้นมันยังไม่มีโซเชียลมีเดีย อันนี้ผมถือว่าเป็นคุณูปการอย่างหนึ่งสำหรับเรา
.
อาจารย์ไกรศักดิ์จะเป็นฅนที่ตามเรื่องอะไรแล้วก็จะตามจนสุด ไม่มีทิ้งกลางคัน
ถามว่าอาจารย์มีปัญหากับฝ่ายความมั่นคงไหม ตอบเลยว่ามีแน่นอน แต่อาจารย์เป็นบุคคลที่ใช้ข้อเท็จจริงในการต่อสู้ ในการให้ข้อมูล ในการอภิปรายกลางสภา อาจารย์จะไม่ใช้ความรู้สึก ซึ่งตรงนี้เป็นข้อที่น่าสังเกตุว่า บางที่ในเรื่องสิทธิมนุษยชน หรือ เรื่องที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายต่างๆ มันต้องใช้ข้อมูลข้อเท็จจริงในการเรียกร้องและการต่อสู้เพื่อฅนที่เดือดร้อน
ชมคลิปฉบับเต็ม :
อ่านเพิ่มเติม :
อาจารย์ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ ตอนที่ 1
อาจารย์ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ ตอนที่ 2
อาจารย์ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ ตอนที่ 3
อาจารย์ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ ตอนที่ 5