.
บทความนี้เป็นการวิเคราะห์และโต้แย้งแนวคิดของ ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติ บำรุงสุข ที่นำเสนอผ่านสำนักข่าวอิศรา โดยชี้ให้เห็นถึงข้อจำกัดของแนวคิดที่ยึดมั่นในรัฐเดี่ยวแบบรวมศูนย์ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อกระบวนการสันติภาพ
ผู้เขียนมองว่า การรับมือกับกระบวนการสันติภาพควรถูกมองเป็นประเด็นทางการเมือง มากกว่าการใช้แนวคิดที่มุ่งเน้นการปราบปรามเป็นหลัก เพราะแนวคิดแบบรัฐรวมศูนย์อาจเป็นอุปสรรคในการหาทางออกที่เป็นธรรมและยั่งยืน นอกจากนี้ การวิพากษ์วิจารณ์ปฏิบัติการของขบวนการต่าง ๆ โดยไม่คำนึงถึงรากเหง้าของปัญหา อาจลดทอนความเป็นการเมืองของฝ่ายที่เกี่ยวข้อง
อีกประเด็นสำคัญคือ การไม่ตระหนักว่าโครงสร้างและระบอบการปกครองของไทยอาจเป็นอุปสรรคต่อกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ ในสังคม ซึ่งอาจทำให้การแก้ปัญหาความขัดแย้งไม่ได้ผลเท่าที่ควร
.
แนวคิดหลักของ ดร.สุรชาติ
ดร.สุรชาติเตือนรัฐบาลไทยว่า “อย่าติดกับดัก BRN” โดยมองว่าการเจรจาเป็นเพียงเครื่องมือทางการเมืองที่ BRN ใช้เพื่อเสริมสร้างอำนาจต่อรอง มากกว่าที่จะเป็นความพยายามยุติความรุนแรง เขาเชื่อว่า BRN ใช้ยุทธวิธี “คุยไป-ฆ่าไป” และไม่ได้มีความจริงใจต่อสันติภาพ ขณะเดียวกัน สถานการณ์ในภาคใต้ไม่ได้เป็นเพียงปัญหาภายในไทย แต่ยังเกี่ยวข้องกับปัจจัยภายนอก เช่น บทบาทของมาเลเซียและพรรค PAS ที่อาจเป็นที่พักพิงของกลุ่ม BRN
.
จุดแข็งของแนวคิดนี้
1. วิเคราะห์จากหลักความมั่นคงระหว่างประเทศ แนวคิดของ ดร.สุรชาติ สะท้อนถึงความเข้าใจในบริบทการก่อการร้ายระดับสากล ที่มักใช้การเจรจาเป็นกลยุทธ์
2. เตือนให้รัฐไทยไม่ประมาท การเน้นให้รัฐไทยตื่นตัวต่อภัยคุกคามด้านความมั่นคง เป็นการกระตุ้นให้รัฐบาลมีมาตรการที่รัดกุมยิ่งขึ้น
.
ข้อวิพากษ์และจุดที่ต้องตั้งข้อสังเกต
1. การเจรจาเป็น “กับดัก” เสมอไปหรือไม่? แม้ BRN อาจใช้โต๊ะเจรจาเป็นเครื่องมือ แต่หากรัฐไทยปฏิเสธการเจรจาโดยสิ้นเชิง อาจทำให้ BRN มีความชอบธรรมมากขึ้นในสายตาประชาชน
2. การควบคุม “พื้นที่ส่วนหลัง” เป็นไปได้จริงหรือไม่? แนวคิดที่ว่ารัฐไทยควรบีบมาเลเซียให้จัดการกับ BRN ในพื้นที่ของตน อาจเป็นข้อเสนอที่ยากต่อการปฏิบัติจริง
3. รัฐไทยควรมี “เกมรุก” ทางการทูตและการเมือง การเจรจาไม่จำเป็นต้องเป็นการเสียเปรียบ หากรัฐบาลไทยสามารถใช้เป็นเครื่องมือย้อนกลับ เพื่อลดอิทธิพลของ BRN และดึงกลุ่มปานกลางเข้าสู่กระบวนการสันติภาพ
.
ข้อเสนอเชิงยุทธศาสตร์ (หากมองจากมุม ดร.สุรชาติ)
1. รัฐต้องใช้การเจรจาเป็นเครื่องมือย้อนกลับ ไม่ควรปล่อยให้ BRN ใช้โต๊ะเจรจาเป็นเวทีสร้างความชอบธรรมเพียงฝ่ายเดียว
2. กดดันทั้งทางการทหารและการเมือง ควบคุมสถานการณ์ภายใน ขณะเดียวกันก็ไม่ปิดกั้นการเจรจา
3. ทำงานร่วมกับมาเลเซียอย่างใกล้ชิด ลดอิทธิพลของพรรค PAS และสร้างความร่วมมือด้านความมั่นคง
.
แม้แนวคิดของ ดร.สุรชาติ จะช่วยเตือนให้รัฐไทยระมัดระวังการเจรจา แต่การมองว่า “การเจรจา” เป็นกับดักเพียงอย่างเดียว อาจทำให้รัฐไทยเสียโอกาสในการใช้กระบวนการสันติภาพเป็นเครื่องมือในการลดแรงสนับสนุนของ BRN ดังนั้น นักวิชาการควรเสนอแนวทางที่ทำให้รัฐ “เล่นเกมให้เป็น” มากกว่าการแนะนำให้หลีกเลี่ยงการเจรจาโดยสิ้นเชิง เพื่อรักษาผลประโยชน์ของรัฐไทยและสร้างความมั่นคงอย่างยั่งยืน
ดร.สุรชาติ อาจถูกมองว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านความมั่นคงศึกษา แต่หากนำแนวคิดของเขาเข้าสู่ห้องเรียนสันติภาพ เขาอาจไม่ผ่านเกณฑ์ วิธีคิดแบบสุรชาติที่เน้นความมั่นคงแบบดั้งเดิมอาจขัดแย้งกับกรอบคิดเชิงสันติวิธีของนักวิชาการสายสันติภาพ เช่น โยฮัน กัลตุง หรือ นอร์เบิร์ต โรเปอร์ หากพวกเขาได้อ่านข้อสอบของสุรชาติ ก็คงตั้งคำถามว่า แนวคิดของเขามุ่งสร้างสันติภาพจริงหรือเพียงแค่รักษาสถานะเดิมของอำนาจและความมั่นคงในรูปแบบเดิม
.
เรียบเรียง : ซาฮารี เจ๊ะหลง